Προληπτική Εξέταση Δέρματος (Χαρτογράφηση)

Τα τελευταία χρόνια η αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης, ο τρόπος ζωής, οι ενασχολήσεις ελευθέρου χρόνου αλλά και ποικίλοι περιβαλλοντολογικοί λόγοι έχουν οδηγήσει σε μεγάλη αύξηση των κακοήθων όγκων του δέρματος. Δεν είναι όμως όλες οι δερματικές κακοήθειες το ίδιο, ενώ επίσης η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία επηρεάζουν εντυπωσιακά την πρόγνωση. Συνεπώς για τον δερματολόγο είναι ιδιαίτερα απογοητευτικό να αναγκάζεται να θέσει την διάγνωση σε προχωρημένο στάδιο λόγω καθυστερημένης επίσκεψης του ασθενούς ενώ η κακοήθεια ήταν τόσο καιρό εκεί και μάλιστα σε αντίθεση με τις κακοήθειες των υπολοίπων οργάνων του ανθρωπίνου σώματος σε σημείο ορατό και εύκολα προσβάσιμο. Ένας προληπτικός ολόσωμος έλεγχος του δέρματος, σε περιοδική βάση, με την βοήθεια της κλινικής εξέτασης και των καινοτόμων μεθόδων που ενισχύουν τη διαγνωστική ακρίβεια όπως η δερματοσκόπηση και η ψηφιακή χαρτογράφηση καθιστά απόλυτα ρεαλιστική την έγκαιρη διάγνωση των περισσότερων κακοηθειών του δέρματος.

Είμαι ασθενής υψηλού κινδύνου;

  • Έχω ανοικτό ευαίσθητο Δέρμα που ερεθίζεται εύκολα μετά από έκθεση στον ήλιο
  • Έχω πολλούς μελαγχρωματικούς σπίλους (ελιές)
  • Έχω μεγάλους συγγενείς σπίλους (birthmarks)
  • Έχω άτυπους, περίεργους σπίλους ή σπίλους που άλλαξαν τον τελευταίο καιρό
  • Ως παιδί και έφηβος είχα συχνά εγκαύματα στην παραλία το καλοκαίρι
  • Έχω ιστορικό κακοήθειας του δέρματος στην οικογένεια
  • Έχω συχνή έκθεση στον ηλιακό φως ή την υπεριώδη ακτινοβολία

Τι πρέπει να προσέχω ιδιαίτερα

Νέοι Σπίλοι


Αλλαγές στο χρώμα


Αλλαγές στο σχήμα


Αλλαγές στο μέγεθος


Αλλαγές στην περιοχή
γύρω από τον σπίλο


Κνησμός, καύσος,
αίσθηση ξένου σώματος


Αιμορραγία σπίλου

Κανόνας A-B-C-D-E
για Αυτοεξέταση

Ένας χρήσιμος και απλός μνημοτεχνικός κανόνας για την αυτοεξέταση των ασθενών με μελανοκυτταρικούς σπίλους (ελιές) είναι ο γνωστός κανόνας A-B-C-D-E. Εφόσον κάποιος σπίλος πληροί κάποιο από τα 5 κριτήρια συνίσταται η δερματοσκοπική του εξέταση από έμπειρο δερματολόγο.

A. Ασυμμετρία (Asymmetry)

B. Ανώμαλο ή ασαφές περίγραμμα (Border)

C. Περισσότερα του ενός χρώματα (Color)

D. Διάμετρος > 0,5 εκ. (Diameter)

E. Εξέλιξη της βλάβης (Evolution)

Μελανοκυτταρικοί Σπίλοι (Ελιές)

Οι μελανοκυτταρικοι σπίλοι (ελιές) διακρίνονται σε συγγενείς που υπάρχουν από την γέννηση και σε επίκτητους που εμφανίζονται όσο περνούν τα χρόνια. Οι περισσότεροι είναι εντελώς ακίνδυνοι και ο αριθμός τους εξαρτάται από παράγοντες γενετικούς αλλά και ως αποτέλεσμα της έκθεσης στον ήλιο. Κύριος λόγος να ασχοληθούμε μαζί τους είναι η συσχέτισή τους με το μελάνωμα, μία δερματική κακοήθεια που αυξάνει διαρκώς σε συχνότητα τις τελευταίες δεκαετίες.

Για αυτό και η συστηματική εκπαίδευση του πληθυσμού στην αυτοεξέταση για την αναγνώριση ύποπτων για μελάνωμα σπίλων είναι καθοριστικής σημασίας για την έγκαιρη διάγνωση. Σε ασθενείς υψηλού κινδύνου η αυτοεξέταση πρέπει να συνδυάζεται με τακτική προληπτική εξέταση από δερματολόγο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι περισσότεροι ασθενείς δεν θα ωφεληθούν από μια περιοδική προληπτική εξέταση.

Λόγω της συσχέτισης των μελανοκυτταρικών σπίλων με το μελάνωμα συνίσταται σε όλους η τριμηνιαία αυτοεξέταση με βάση τον μνημοτεχνικό κανόνα A-B-C-D-E ενώ στους ασθενείς υψηλού κινδύνου η αυτοεξέταση πρέπει να συνδυάζεται με τακτικό προληπτικό έλεγχο από δερματολόγο.

Δερματοσκόπηση

Με την δερματοσκόπιση γίνεται εφικτή η λεπτομερής εξέταση και ανάλυση τόσο των μελανοκυτταρικών βλαβών (ελιές) όσο και πολλών παθήσεων του δέρματος. Για την εξέταση χρησιμοποιείται το δερματοσκόπιο που επιτρέπει την μεγέθυνση της εικόνας και την αποκάλυψη πολλών λεπτομερειών, αφανών στην εξέταση με το μάτι ή τον μεγεθυντικό φακό. Η δερματοσκόπηση χρησιμοποιήθηκε αρχικά στην διάγνωση του μελανώματος, όπου και άνοιξε εντελώς νέους ορίζοντες στην έγκαιρη διάγνωση και την πρόληψη. Στα επόμενα χρόνια επεκτάθηκε όμως η εφαρμογή και στις περισσότερες άλλες κακοήθειες του δέρματος. Εκτός όμως από την δερματολογική ογκολογία πολλές είναι οι εφαρμογές και στην κλινική δερματολογία επικουρώντας την διάγνωση φλεγμονωδών, αυτοανόσων, κοκκιωματώδων και μεταδοτικών παθήσεων του δέρματος, βρίσκοντας δε τελευταία πολύτιμη εφαρμογή με τη μέθοδο της τριχοσκόπησης ακόμα και στην διάγνωση και παρακολούθηση των παθήσεων των τριχών.

Η σωστή εφαρμογή της δερματοσκόπησης προϋποθέτει εκτεταμένη εμπειρία. Η δερματοσκόπηση επικουρεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την κλινική εκτίμηση του έμπειρου δερματολόγου.
1
2
3
4
5

Ψηφιακή Χαρτογράφηση Σπίλων

Προέκταση της κλινικής και δερματοσκοπικής εξέτασης των μελαγχρωματικών σπίλων αποτελεί η ψηφιακή καταγραφή τους με σύγχρονα συστήματα ψηφιακής απεικόνισης και χαρτογράφησης. Η χαρτογράφηση των σπίλων πάνω σε μακροσκοπικές φωτογραφίες από το δέρμα του ασθενούς και η αντιστοίχισή τους με δερματοσκοπικές εικόνες επιτρέπει την αρτιότερη και ασφαλέστερη παρακολούθηση των ασθενών με πολλαπλούς σπίλους, την έγκαιρη διάγνωση του μελανώματος και την αποφυγή άσκοπων χειρουργικών επεμβάσεων.

Με την επιπρόσθετη χρήση λογισμικού αλγοριθμικής ανάλυσης των σπίλων (moleanalyzer), μπορεί να ενισχυθεί η διαγνωστική ακρίβεια περαιτέρω.
  • Για τους ασθενείς με πολλαπλούς κοινούς μελανοκυτταρικούς σπίλους (ελιές) ή με άτυπους σπίλους η μέθοδος της ψηφιακής χαρτογράφησης επιτρέπει την καλύτερη παρακολούθησή τους με στόχο την έγκαιρη διάγνωση του μελανώματος αλλά και την αποφυγή άσκοπων ιατρικά και πολυέξοδων χειρουργικών επεμβάσεων.
  • Διατήρηση αρχείου κάθε χαρτογραφημένου σπίλου
  • Η τακτική παρακολούθηση αποκαλύπτει και την παραμικρή διαφοροποίηση στους χαρτογραφημένους σπίλους
  • Λογισμικό ανάλυσης πιθανότητας για κακοήθεια
  • Αποφυγή άσκοπων χειρουργικών επεμβάσεων
1
2
3
4
5
6

Ακτινικές Υπερκερατώσεις

Η μακροχρόνια έκθεση στον ήλιο εκτός από γήρανση του δέρματος προδιαθέτει και σε μία ποικιλία επιθηλιακών κακοηθειών του δέρματος με συχνότερες τις αποκλειστικά ενδοεπιδερμικές βλάβες που ονομάζουμε ακτινικές υπερκερατώσεις. Γίνονται αντιληπτές ως ερυθρές πλάκες με λεπτό λέπι ή και έντονη υπερκεράτωση στις ηλιοεκτεθειμένες περιοχές του δέρματος. Στην πορεία του χρόνου η συμπεριφορά τους ποικίλει, κάποιες μπορεί να υποστρέψουν ενώ άλλες να εξελιχθούν περαιτέρω σε διηθητικό καρκίνο του δέρματος. Για αυτό το λόγο η έγκαιρη διάγνωση τους και η θεραπεία είναι μεγάλης σημασίας.

Πράγματι με την εφαρμογή μιας σειράς τοπικών θεραπειών ή ελάχιστα επεμβατικών μεθόδων όπως το Laser διοξειδίου του άνθρακα και η φωτοδυναμική θεραπεία ο ασθενής μπορεί να προλάβει τον σχηματισμό αργότερα πιο διηθητικών μορφών επιθηλιακού καρκίνου και να αποφύγει την καταφυγή σε χειρουργικές μεθόδους αντιμετώπισης.

Οι ακτινικές υπερκερατώσεις εμφανίζονται σε χρόνια εκτεθειμένες στον ήλιο περιοχές του δέρματος. Η βιολογική τους συμπεριφορά είναι απρόβλεπτη και ενώ πολλές μπορεί να υποστρέψουν μόνες τους άλλες μπορεί να εξελιχθούν σε διηθητικό καρκίνο του δέρματος, γεγονός που επιβάλει την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία τόσο των μεμονωμένων βλαβών όσο και ολόκληρου του πεδίου που εντοπίζονται.

Φωτοδυναμική Θεραπεία (PDT)

Η φωτοδυναμική θεραπεία χρησιμοποιείται ευρέως για την ελάχιστα επεμβατική αντιμετώπιση κακοηθειών του δέρματος, όπως οι ακτινικές υπερκερατώσεις, τα επιφανειακά βασικοκυτταρικά καρκινώματα και η νόσος του Bowen. Η τεχνική συνίσταται σε ευαισθητοποίηση των καρκινικών κυττάρων μετά από τοπική εφαρμογή μίας κρέμας ειδικού φωτοευαισθητοποιητή και η συνεπακόλουθη καταστροφή των κακοήθων κυττάρων κατά την έκθεση στο φως μιας ειδικής λάμπας. Η φωτοδυναμική θεραπεία μπορεί να εφαρμοσθεί και σε συνδυασμό με ειδικές τοπικές θεραπείες με στόχο την προσφορά στον ασθενή που το επιθυμεί της λιγότερο επεμβατικής μεθόδου και την αποφυγή, όπου υπάρχει βέβαια η κατάλληλη ένδειξη, χειρουργικών επεμβάσεων.

Daylight PDT

Η φωτοδυναμική θεραπεία με χρήση του ηλιακού φωτός είναι μια πολύ πρόσφατη εξέλιξη στην θεραπεία της καρκινοποίησης πεδίου. Χρησιμοποιείται η ίδια αρχή με την κλασική φωτοδυναμική θεραπεία με τη διαφορά ότι ως πηγή φωτός δεν χρησιμοποιείται κάποια ειδική λάμπα αλλά το φως του ηλίου. Μέσα σε μισή ώρα μετά την εφαρμογή της κρέμας με τον φωτοευαισθητοποιητή ο ασθενής καλείται να περάσει 3 ώρες σε εξωτερικό χώρο.